Komisja kodyfikacyjna pracuje nad projektami ustaw zmieniających kodeks pracy. Jakie zmiany i co oznaczałaby dla pracowników? Przedstawiamy proponowane zmiany w kodeksie pracy od 2018 roku.

Spis treści

Zmiany w kodeksie pracy od 2018 roku

Obecnie mamy dostępne dwa projekty ustaw zmieniających ustawę kodeks pracy – poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Projekt 1

Pierwszy projekt ogólnie dotyczy wydłużenia i ujednolicenia terminów dotyczących składania przez pracowników powództw z zakresu prawa pracy związanych z wypowiedzeniem, przywróceniem do pracy lub odszkodowaniem oraz żądaniem nawiązania umowy o pracę.

Ustawodawca przewiduje, aby odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosiło się do sądu pracy w ciągu 30 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. Obecnie odwołanie jest możliwe w terminie 21 dni.

Kolejna proponowana zmiana określałaby, że żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosiłoby się do sądu pracy w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę. Na ten moment termin również wynosi 21 dni.

Ostatnia zmiana z tego projektu wskazuje, że żądanie nawiązania umowy o pracę wnosiłoby się do sądu pracy w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy. I w tym przypadku mamy teraz 21 dni.

Warto też wspomnieć o przejściowych przepisach, które wskazują że do terminów 30-dniowych, które rozpoczęły bieg i nie upłynęły przed dniem wejścia w życie powyższej ustawy, stosowano by przepisy ustawy zmienianej.

Przepisy art. 113 i art. 183a § 1 Kodeksu pracy zawierają normy o charakterze antydyskryminacyjnym.

Zmiany w kodeksie pracy od 2018 roku

Projekt 2

Drugi zaś projekt dotyczy zgodnie z uzasadnieniem – wprowadzenia zmian ułatwiających pracownikom realizację uprawnień pracowniczych związanych z równym traktowaniem pracowników, ochroną osób korzystających z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wydawaniem świadectw pracy i terminem przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Tutaj zaplanowany jest znacznie więcej zmian, zatem podzielę je na małe bloki tematyczne.

Podstawowe zasady prawa pracy

Art. 113 kodeksu pracy otrzymałby nowe brzmienie, ale zmiana byłaby wyłącznie kosmetyczna i dotyczy sformułowaniu przepisu. Natomiast z większych rzeczy – dodano nowy art. 183a § 1, który określałby że 

pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Uprawnienia związane z niezgodnym z prawem wypowiedzeniem umowy o pracę

Planuje się wprowadzić dodatkowe uregulowania dla pracownika – innego członka rodziny korzystającego z urlopu macierzyńskiego. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, z uwagi na wprowadzenie możliwości wykorzystania urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego także przez pracowników-innych członków najbliższej rodziny zasadne jest objęcie ww. osób szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy oraz przyznanie im uprawnień analogicznych do przysługujących pracownicom oraz pracownikom-ojcom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów. W związku z powyższym, w projekcie ustawy proponuje się zmianę:

  • art. 47 Kodeksu pracy, dotyczącego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, przysługującego pracownikowi w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli podjął on pracę w wyniku przywrócenia do pracy – w przypadku gdy umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem-innym członkiem najbliższej rodziny wynagrodzenie przysługiwać będzie za cały czas pozostawania bez pracy,
  • art. 50 § 5 Kodeksu pracy, dotyczącego wyłączenia stosowania przepisu, zgodnie z którym jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, w stosunku do pracownic w okresie ciąży, pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego oraz pracowników podlegających ochronie na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych – zakresem wyłączenia zostanie objęte również wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny,

  • art. 57 § 2 Kodeksu pracy, dotyczącego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, przysługującego pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli podjął on pracę w wyniku przywrócenia do pracy – w przypadku gdy umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem-innym członkiem najbliższej rodziny wynagrodzenie przysługiwać będzie za cały czas pozostawania bez pracy.

Regulację dotyczące mobbingu

W projekcie ustawy proponuje się zmianę art. 943 § 4 Kodeksu pracy, poprzez uzupełnienie tego przepisu o możliwość dochodzenia od pracodawcy odszkodowania także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał stosunku pracy, ale – na skutek stosowanych wobec niego działań mobbingowych – poniósł konkretną szkodę. Tym samym pracownik mógłby ubiegać się o odszkodowanie w dwóch przypadkach, tj. w razie rozwiązania, wskutek mobbingu, umowy o pracę oraz w razie wyrządzenia mu, w rezultacie stosowania mobbingu, szkody, niezależnie od tego, czy stosunek pracy nadal trwa czy też został on rozwiązany przez pracodawcę. 

Świadectwa pracy

Znowelizowane przepisy art. 97 ustawy Kodeks pracy stanowiłyby między innymi, że w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy, pracownikowi przysługiwałoby roszczenie o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy. O zobowiązaniu do wydania świadectwa pracy orzeka sąd pracy. Zmiany odnosiłyby się także do terminu na sprostowanie świadectwa pracy. Przepis orzekałby, że 

Pracownik może w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 14 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. W przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, żądanie sprostowania świadectwa pracy wnosi się do sądu pracy, w ciągu 21 dni od dnia wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy.

Postuluje się, aby dodać w Kodeksie pracy także szczególne uregulowania, co do bezskutecznej egzekucji wydania świadectwa pracy. W przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do wydania świadectwa pracy, zaprzestania działalności przez pracodawcę lub wystąpienia innych przyczyn uniemożliwiających wydanie przez pracodawcę świadectwa pracy, pracownikowi przysługiwałoby prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy. W orzeczeniu zamieszczałoby się co najmniej informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, wymiaru czasu pracy, zajmowanych stanowisk i trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy

Ogólnie obecnie Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy pracuje nad opracowanie projektu ustawy – Kodeks pracy oraz projektu ustawy – Kodeks zbiorowego prawa pracy, które przewidują szereg zmian. Planowane jest przedstawienie konkretnych zmian na 15 marca 2018.

Urlop macierzyński

Wspomniałam już wyżej, z uwagi na wprowadzenie możliwości wykorzystania urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego także przez pracowników-innych członków najbliższej rodziny zasadne jest objęcie ww. osób szczególną ochroną. Kolejny art. 163 § 3 określałby, że także na wniosek pracownika-innego członka rodziny udziela się urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Uprawnienia rodzicielskie – wypowiadanie umów

Kolejne uprawnienia dla pracownika-innego członka najbliższej rodziny, w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego określono w art. 177§ 5 Kodeksu pracy. Dani pracownicy między innymi:

  • nie mogliby mieć wypowiedzianej ani rozwiązanej umowy o pracę w czasie tego urlopu, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy,
  • powyższe nie miałoby zastosowania do pracowników w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.
Księgowi inFaktu Ocena Cena
Jadwiga Troczyńska
9.8 Znakomity
Cena od 220 zł netto / m-c
Zobacz ofertę
Tomasz Rogowski
9.6 Znakomity
Cena od 245 zł netto / m-c
Zobacz ofertę
Zobacz wszystkich księgowych

Inne pomysły na zmiany

Pojawiają się także głosy, że wprowadzone zostaną następujące zmiany:

  • wyodrębnienie dwóch form zatrudnienia : etatowego i nietatowego,
  • wprowadzenie urlopów w wysokości 26 dni dla każdego z pracowników, bez względu na staż pracy,
  • skrócenie czasu na wykorzystanie zaległego urlopu do marca roku kolejnego,
  • oddzielenie urlopu na żądanie w wymiarze 4 dni od urlopu wypoczynkowego i określenie, że będzie on bezpłatny (urlop na żądanie nie byłby częścią urlopu wypoczynkowego),
  • nadanie pracodawcy możliwość jednostronnego wyznaczenia daty urlopu wypoczynkowego w terminie dwóch miesięcy od dnia poinformowania o tym pracownika,
  • praca z domu mogłaby być możliwa tylko w szczególnych warunkach np. choroby dziecka.