Zatrudnienie pracownika młodocianego
Kto uznawany jest za osobę młodocianą? Jak wygląda kwestia zatrudnienia takiej osoby? W jakim wymiarze może pracować? Ile zatem przysługuje jej dni urlopu?
Zgodnie z art. 190 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy młodociany, to osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Co więcej zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.
Zatrudnienie
Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
- ukończyli co najmniej gimnazjum,
- przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy, a także prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
Osoba młodociana może wykonywać obowiązki w celu przygotowania zawodowego, odbywać staż lub też może wykonywać pracę inną niż w celu przygotowania zawodowego.
Kodeks pracy w art. 197 określa, że pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat. W szczególności jest obowiązany:
- do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,
- do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.
Pracodawca musi pamiętać, że jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się. Ponadto jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania zawodowego.
Warto wiedzieć, że jak w większości przepisów ustawodawca określił tutaj też wyjątek. Otóż chodzi tutaj o zatrudniania osób poniżej 16 roku życia. Ministra Pracy i Polityki Społecznej w rozporządzeniu określił przypadki, w których wyjątkowo jest dopuszczalne:
- zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
- zwolnienie młodocianych nieposiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia przygotowania zawodowego,
- zatrudnianie osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
- zatrudnianie osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.
Prace lekkie
Wspominałam wyżej, że pracownik może być też zatrudniony w celu innym niż przygotowanie zawodowe, mianowicie chodzi tutaj o zatrudnienie przy wykonywaniu prac lekkich. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.
Wykaz lekkich prac :
- określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy,
- wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy,
- nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym,
- pracodawca ustala w regulaminie pracy, a jeśli nie ma obowiązku jego sporządzenie, to w osobnym akcie,
- musi być przedstawiony młodocianemu przed dopuszczeniem go do pracy.
Wykaz prac, których nie może wykonywać młodociany został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.
Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.
Wymiar czasu pracy młodocianego :
- w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin na tydzień,
- w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych nie może przekraczać 2 godzin,
- w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu,
- w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin na dobę,
- w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
Powyższe uregulowania mają także zastosowanie do sytuacji, w której młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Szczególna ochrona zdrowia
Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.
Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.
Pracodawcy muszą pamiętać o tym, że nie wolno zatrudniać młodocianych w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 2200 a 600, a dla osób poniżej 16 roku życia między 2000 a 600. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Ponadto takiej osobie przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze wyżej wskazanego rozporządzenia Rada Ministrów.
Urlop
Zgodnie z art. 205 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Osobie, która nie nabyła prawa do wyżej opisanego urlopu, pracodawca może, na jej wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.
Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Podziel się nim ze znajomymi