Usługi na rzecz członka rodziny a VAT

Świadcząc usługi na rzecz członka rodziny, który prowadzi własną działalność gospodarczą należy zastanowić się nad obowiązkiem prawidłowego rozliczenia podatku VAT. Jak powinno wyglądać rozliczenie usługi u usługodawcy i usługobiorcy, w przypadku świadczenia usługi na rzecz członka rodziny?

Usługi na rzecz członka rodziny a VAT

Odpłatne świadczenie usług

W przypadku gdy przedsiębiorca świadczy odpłatną usługę na rzecz członka rodziny który prowadzi działalność gospodarczą, rozlicza usługę na zasadach ogólnych. Oznacza to, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. Natomiast w przypadku gdy przed wykonaniem usługi, podatnik otrzyma część lub całość zapłaty, obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Jeżeli na rzecz członka rodziny jest świadczona usługa rozliczana w okresach rozliczeniowych wówczas ma zastosowanie art. 19a ust 3 ustawy o VAT.  Zgodnie z tym artykułem w przypadku świadczenia usług, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.
Przedsiębiorca powinien pamiętać, że ustalając moment obowiązku podatkowego należy wziąć pod uwagę rodzaj świadczonej usługi a także uzgodnienia między stronami np. ustalenie okresów rozliczeniowych dla usług ciągłych. Warto podkreślić, że zgodnie z art. 32 ustawy o VAT, w przypadku gdy między stronami istnieje powiązanie o charakterze rodzinnym, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten przyczynił się do ustalenia wynagrodzenia z tytułu usług  lub dostawy towarów. Pod pojęciem powiązań rodzinnych należy rozumieć małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.

Nieodpłatne świadczenie usług

Artykuł 8 ust. 2 ustawy o VAT  precyzuje, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. W tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Oznacza to, że w przypadku nieodpłatnego świadczenia usług np. programowania, przedsiębiorca ma obowiązek naliczyć VAT według właściwej stawki  (23%), natomiast podstawą opodatkowania będzie w tym przypadki koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika. Warto zaznaczyć, że do kosztów świadczenia usług zalicza się również część odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wartości początkowej środka trwałego, który jest wykorzystywany do świadczenia nieodpłatnej usługi, jeżeli w stosunku do niego przysługiwało prawo do odliczenia VAT.

Rozliczenie u usługobiorcy

Usługobiorca, na rzecz którego świadczono nieodpłatną usługę przez członka rodziny, na gruncie podatku VAT nie skutkuje ona obowiązkiem wykazania z tego tytułu podatku VAT. Jeżeli jednak, ma charakter płatny, wówczas usługobiorcy przysługuje prawo odliczenia VAT na zasadach ogólnych.