Do kiedy trzeba wykorzystać zaległy urlop? Czy pracodawca może wysłać pracownika na niewykorzystany urlop bez jego zgody?

Aneta Socha-Jaworska

Urlop wypoczynkowy jest przywilejem pracownika. W zależności od stażu pracy pełnoetatowiec ma 20 lub 26 dni urlopu w skali roku. Do kiedy powinno nastąpić udzielenie zaległych urlopów?

Zgodnie z art. 163 § 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi, który został z urlopu odwołany

Udzielanie zaległych urlopów

Pracodawca powinien udzielić pracownikowi urlopu w tym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Urlop niewykorzystany w danym roku staje się urlopem zaległym i powinien zostać udzielony pracownikowi najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Termin ten uważa się za zachowany, jeżeli pracownik rozpocznie urlop najpóźniej 30 września. Reguła ta nie ma zastosowania do urlopu udzielanego po odwołaniu pracownika z urlopu.

SN w wyroku z dnia 24 stycznia 2006 r. (I PK 124/05) orzekł, iż pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. W uzasadnieniu sąd podkreślił, że prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym i to w odniesieniu do obu stron stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w określonym rozmiarze i terminie określonym według ustalonych zasad, a z drugiej strony pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu i nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.

Udzielanie zaległych urlopów

Przedawnienie

Nieudzielanie przez pracodawcę urlopu zaległe go do końca września następnego roku kalendarzowego, stanowi naruszenie obowiązujących przepisów. Nie powoduje jednak, że pracownik traci prawo do takiego urlopu. Roszczenie pracownika o udzielenie zaległego urlopu przedawnia się dopiero z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne – art. 291. § 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy.

Prawo do urlopu za 2017 r. przedawni się z dniem 31 grudnia 2020 r., a jeżeli wykorzystanie urlopu zostanie przesunięte na następny rok, urlop przedawni się najpóźniej z dniem 30 września 2021 r. Bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego.

Przykład 1 –  Pracownicy pozostało 5 dni urlopu za rok 2015 r. W 2016 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Termin przedawnienia należy liczyć dopiero od 1 stycznia 2017 r., urlop za 2015 r. przedawni się więc 31 grudnia 2019 r.