Kto płaci VAT z pustej faktury?

Czym jest pusta faktura? Co dzieje się w sytuacji, gdy zostanie wystawiona pusta faktura? Kto płaci VAT z pustej faktury?

Na wstępie warto zaznaczyć, że faktura jest dokumentem potwierdzającym dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi. Zatem jest to dokument, który potwierdza pewną sprzedaż, jakiś stan rzeczywisty. Natomiast pusta faktura, jest to dokument który nie potwierdza żadnej transakcji wykonanej między danymi podmiotami. Jest on fikcyjny i często wystawiany w celu wyłudzenia VAT-u. 

Kto płaci VAT z pustej faktury?

Zanim odpowiem na pytanie, po czyjej stronie jest obowiązek uregulowania podatku, to przytoczę przepis art. 108 ust.1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług, który stanowi o tym, że w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Zatem przepis jasno wskazuje na obowiązek uiszczenia opłaty, ale pojawiają się wątpliwości co do tego, kto ma dokonać zapłaty, jeśli dokument wystawiane zostanie nie przez przedsiębiorcę, ale przez osobę przez niego upoważnioną np. pracownika.

Jakiś czas temu NSA w wyroku I FSK 359-371/12 orzekł, że zobowiązanym do zapłaty podatku VAT z tzw. „lewych” faktur, niepotwierdzających rzeczywistego obrotu jest podatnik, który zatrudnił pracownika – oszusta wystawiającego takie faktury bez wiedzy i zgody pracodawcy.

Natomiast to stanowisko uległo zmianie i NSA w wyroku wydanym w dniu 27 czerwca 2017 r. sygn.. akt I FSK 1459/15 NSA orzekł, że: „w przepisie tym jednoznacznie wskazano, że zobowiązanym do zapłaty podatku jest podmiot, który „wystawi fakturę”, nie zaś podmiot, którego dane wpisano w fakturze jako dane wystawcy. Oczywiście, w praktyce faktura zwykle zawiera dane podmiotu będącego faktycznym jej wystawcą. Przepis powyższy zakłada zatem działanie podmiotu, który wystawił fakturę. Działanie to nie musi przy tym polegać na własnoręcznym sporządzeniu dokumentu faktury. Podatnik może zlecić określonej osobie (np. pracownikowi) wystawienie faktury w jego imieniu. Analogicznie należy odnieść się do kwestii wprowadzenia faktury do obrotu prawnego, a zatem przekazania faktury podmiotowi, na rzecz którego została wystawiona, i ten sposób umożliwienia posłużenia się fakturą przez inny podmiot w celu obniżenia podatku należnego, z czym właśnie wiąże się ryzyko uszczupleń podatkowych, których eliminacji służy powyższy przepis. Nie jest natomiast wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 u.p.t.u. podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, a zatem podmiot, pod który bezprawnie „podszył się” inny podmiot. Dotyczy to również sytuacji, gdy bezprawnie wykorzystano dane podmiotu będącego podatnikiem podatku od towarów i usług”.

Należy jednak zaznaczyć, że korzystne dla podatników, których dane widniały na fakturach, wyroki były wynikiem braku współdziałania sprzedawcy z podmiotem wystawiającym fikcyjne faktury.

Analizując ostatnie wyroki sądu można wywnioskować, że jeśli pusta faktura zostanie wystawiona przez osobę upoważnioną przez przedsiębiorcę do jej przygotowania, bez wiedzy przedsiębiorcy, to obowiązek zapłaty podatku będzie ciążył na fizycznym wystawcy faktury, czyli pełnomocniku.