Co to jest mechanizm podzielonej płatności? Od jakiej kwoty trzeba go stosować?

Piotr Juszczyk

Obowiązkowy split payment, zgodnie z projektowanymi zmianami ma wejść w życie od 1 września 2019 r. Co wiąże się z tą zmianą? Co nowego czeka na przedsiębiorców? Dla kogo obowiązkowy split payment? Po odpowiedzi na te i inne pytania zapraszam do wpisu.

Split Payment czyli podzielona płatność, polegająca na tym że nabywca za pośrednictwem odpowiedniego komunikatu „dzieli” zapłatę za fakturę. Dostawca wówczas otrzymuje płatność netto na rachunek podstawowy, a VAT na rachunek VAT. Mechanizm podzielonej płatności w Polsce obowiązuje od lipca 2018 r. Jednak do tej pory ma on fakultatywny charakter. Decyzja Wykonawcza Rady (UE) 2019/310 z 18.02.2019 r. upoważniła Polskę do zastosowywania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Wprowadzony środek stanowi odstępstwo od przepisów Dyrektywy ws. wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Decyzja została wydana na 3 lata tj. na okres od 1.03.2019 r. do 28.02.2022 r. W związku z tym trwają właśnie pracę na tym, żeby wprowadzić obowiązkowy split payment w życie. Zgodnie z projektem, zmiany mają wejść 1.09.2019 r. Obowiązek podzielonej płatności ma być stosowany w tzw. „branżach wrażliwych”. Przy czym mechanizmem będą objęte transakcje od 15.000 zł. Co jeszcze przyniosą nowe zmiany?

Likwidacja załącznika 11, 13 i 14

Zgodnie z projektem likwidacji ulegną załączniki nr 11, 13 i 14. W ich miejsce powstanie załącznik 15. W nowym załączniku znajdziemy usługi i towary, które są obecnie w likwidowanych załącznikach. Dodatkowo proponuje się objąć obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności także transakcje, których przedmiotem są części i akcesoria do pojazdów silnikowych; węgiel i produkty węglowe; maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria oraz urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria. Ponadto, usługi budowlane i budowlano-montażowe.

Likwidacja mechanizmu „odwrotne obciążenie”

Między innymi, w związku z zamieszczeniem w nowym załączniku 15 usług budowlanych i budowalano-montażowych, likwidacji ulegnie mechanizm odwrotnego obciążenia VAT. Co za tym idzie, przestanie również obowiązywać informacji podsumowującej (VAT-27). Mechanizm odwrotnego obciążenia nie sprawdził się w walce z wyłudzeniami VAT. Mechanizm podzielonej płatności to rozwiązanie pozbawione wad charakterystycznych dla odwróconego obciążenia. Jak wynika z uzasadnienia, jego stosowanie eliminuje oszustwa w VAT już na samym początku. Mechanizm ten uważany jest za jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym, który eliminuje ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem. Mechanizmu podzielonej płatności z założenia utrudnia lub wręcz uniemożliwia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji, a jednocześnie zapewnia lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich.
obowiązkowy split payment

Obowiązkowy split payment, jakie obowiązki?

Zmiany spowodują, że wystawcy faktur objęci obowiązkowym split payment będą zobowiązani wystawiać faktury z dodatkową adnotacją. Faktura taka będzie musiała zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”. To w przypadku dostawców, a jakie obowiązki dla nabywców? Oczywiście nabywcy będą musieli obowiązkowo dokonać płatności w systemie podzielonej płatności.

Obowiązkowy split payment – sankcje?

Za niestosowanie się do powyższych obowiązków będą nakładane sankcje. W pierwotnej wersji projektu sankcje wynosiły, zarówno dla nabywcy jak i dostawcy 100% podatku VAT wynikającego z transakcji. Obecnie, w związku z uwagami do projektu zmniejszono je do poziomu 30% dla dostawcy. Ponadto, nabywca który otrzyma fakturę z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” i nie wykona jej w tym systemie, nie będzie mógł zaliczyć takiej faktury do kosztów uzyskania przychodów.

Odpowiedzialność solidarna

Obowiązkowy split payment będzie obowiązywał dla transakcji na wartość co najmniej 15.000 zł. Dlatego też dla transakcji poniżej tej wartości mechanizm będzie dobrowolny. Nabywca wprawdzie nie będzie musiał dzielić płatności, jednak może odpowiadać solidarnie z dostawcą za ewentualne zaległości w podatku VAT. W przypadku skorzystania fakultatywnie ze split payment, zdejmie tą odpowiedzialność. Oczywiście należy pamiętać, że chodzi tylko o transakcje wymienione w załączniku nr 15.

A co z gotówką na koncie VAT?

Projekt zmian daje możliwość regulowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT także innych zobowiązań publicznoprawnych. Podatnicy będą mogli regulować, oprócz samego podatku VAT, podatek dochodowy od osób prawnych i od osób fizycznych, podatek akcyzowy, należności celny oraz składki na ubezpieczenie społeczne.  W przypadku żądania zwrotu podatku VAT, udzielenie zgody na uwolnienie środków będzie powiązane z brakiem zaległości podatkowych i w innych podatkach. Odstąpiono jednak od badania istnienia zaległości podatnika w zakresie składek ZUS, wydłużyłoby to bowiem znacznie procedurę zwrotu.
Trzeba zauważyć, że dopuszczenie regulowania z rachunku VAT innych należności zmniejszy ryzyko pogorszenia płynności finansowej podatników.
Dodatkowo umożliwione będzie wystąpienie z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy byłym wspólnikom spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej. Obecne przepisy dopuszczają złożenie takiego wniosku tylko przez podatnika, co w razie rozwiązania spółki uniemożliwiało uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT prowadzonym dla spółki.
Należy też pamiętać, że w przypadku regulowania podatku VAT, w pierwszej kolejności automatycznie pobierana jest gotówka z naszego konta VAT. Podatnik nie musi dokonywać żadnych dodatkowych komunikatów. Dzieje się tak również jeśli płacimy dla swojego kontrahenta w systemie podzielonej płatności.