Mały ZUS – trudności intepretacyjne
Aby dana osoba mogła samodzielnie wykonywać zawód lekarza konieczne jest między innymi odbycie stażu podyplomowego. Przyszły prawnik natomiast musi odbyć aplikację. Często w takich przypadkach podpisywane są umowy o pracę w ramach, których świadczone są usługi. Rodzi się tutaj wątpliwość, czy potem dana osoba zakładając działalność gospodarczą ma prawo do małego ZUS?
Na wstępie warto przypomnieć, iż mały ZUS przysługuje w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Ponadto podstawa do jego opłacania w 2017 r. może być z przedziału od 600 zł do 10 657,50 zł.
Zwłaszcza na początku prowadzenia działalności każdy przedsiębiorcą stara się ograniczyć koszty. Jednym ze sposób jest właśnie płacenie niskiego ZUS, ale warto pamiętać, że nie dla wszystkich ta opcja jest dostępna. Art. art. 18a ust. 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określono, że nie mogą z tego przywileju skorzystać osoby, które :
- prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
O ile punkt pierwszy zazwyczaj nie przysparza trudności, to z drugim kryterium lekarze mogą mieć problem.
Odmienne stanowiska
Przeglądając interpretacje indywidualne można spotkać się z różnymi stanowiskami sądów w temacie tego, czy na przykład lekarzowi, adwokatowi po zakończonej praktyce przysługuje prawo do skorzystania z małego ZUS. Warto podkreślić, że trudności interpretacyjne pojawiają się w sytuacji, gdy lekarz/prawnik ma podpisaną umowę o pracę i w jej ramach wykonuje usługi, a następnie zakłada działalność gospodarczą i świadczy usługi dla tego samego podmiotu.
Specyfika zawodu lekarza, a także szczególny rodzaj przygotowania zawodowego powoduje trudności w określeniu, czym jest wykonywanie pracy na rzecz byłego pracodawcy, a zwłaszcza sprecyzowanie, czy praca wykonywana w ramach wolnego zawodu odpowiada zakresowi pracy wykonywanej uprzednio w ramach stosunku pracy. Podobnie sytuacja wygląda, gdy mówimy o usługach prawniczych.
WPI/200000/451/1514/2013 – decyzja ZUS Oddział w Lublinie z dnia 19.11.2013 r.
W piśmie wnioskodawca podaje, iż zamierza prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie praktyki dentystycznej, ponadto nigdy wcześniej nie prowadził działalności.
Ponadto wnioskodawca informuje, że od dnia 01.10.2012 r. do dnia 30.09.2013 r. pracował zgodnie z umowa o pracę na czas określony, zawartą (…) na stanowisku: lekarz stomatolog – stażysta. Zamiarem jest, aby w ramach działalności gospodarczej prowadzonej od 02.10.2013 r., świadczyć usługi stomatologiczne na rzecz (…). Wnioskodawca zwrócił się z pytaniem czy może korzystać z obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, gdzie podstawą ich naliczania jest 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia od dnia 02.10.2013 r. do dnia 31.10.2015 r.?.
Wnioskodawca określając swoje stanowisko, wskazuje różnice między stażem podyplomowym lekarza dentysty, który realizowany był w oparciu o umowę o pracę, a usługami stomatologicznymi, które świadczone będą w ramach działalności gospodarczej. Najważniejsze to :
- stażysta musi pracować pod nadzorem swojego koordynatora stażu, w godzinach jego pracy,
- wykonanie pracy zgodnie z umową o pracę miało na celu edukację stażysty i jest warunkiem do uzyskania prawa do wykonywania zawodu, świadczenie usług stomatologicznych w ramach działalności będzie świadczeniem usług przez samodzielnego lekarza.
Zdaniem wnioskodawcy, może on skorzystać z przywileju opłacania preferencyjnych składek ZUS. Stanowiska tego jednak nie podzielił ZUS. Zakład wyjaśnia, iż zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przy czym przez zwrot „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności” należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy.
Co więcej w interpretacji znajdujemy odwołanie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010 r. (UK 323/09) w którym stwierdzono, iż dla spełnienia warunku wykonywania czynności wchodzących w zakres prowadzonej działalności gospodarczej wystarczające jest realizowanie jakichkolwiek czynności, które były uprzednio wykonywane podczas świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę. Istotny staje się tu fakt, iż charakter czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy jest tożsamy z czynnościami wchodzącymi w zakres działalności gospodarczej wykonywanej na rzecz byłego pracodawcy.
Pojawiają się także interpretacje, które potwierdzają prawo podatnika do małego ZUS :
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2013 r., Sygn. akt II UK 184/12,
- Decyzja ZUS z dnia 23 kwietnia 204 r. DI 100000/43/335/2014
Warte zwrócenia uwagi jest też to, że sądy w interpretacjach wydawanych na niekorzyść podatnika wskazują na częściowe pokrywanie się czynności. Bowiem ustawodawca określi, że nie przysługuje preferencja gdy czynności wykonywane w ramach działalności, wchodzą w zakres tych wykonywanych na podstawie stosunku pracy. Jak uargumentowano w interpretacji indywidualnej ZUS z dnia 4.01.2017 r. – DI/100000/43/1313/2016 – należy bowiem podkreślić, iż nie ma znaczenia w sytuacji wnioskodawcy czy zakresy czynności, o których mowa powyżej będą pokrywały się w całości, w istotnej części, czy tylko w części niewielkiej. Wszystkie te sytuacje oznaczają bowiem, iż dochodzi do wzajemnego zazębienia się zakresów wykonywanych czynności, co wyłącza możliwość opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ustawodawca nie różnicuje stopnia pokrywania się zakresu czynności, wskazując jedynie na ogólną zasadę braku możliwości skorzystania z tzw. preferencyjnych składek przez takich przedsiębiorców, w przypadku których dochodzi do wejścia czynności wykonywanych uprzednio w ramach stosunku pracy w zakres wykonywanej obecnie działalności gospodarczej.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I UK 323/09, w którym Sąd stwierdził, że dla spełnienia warunku wykonywania czynności wchodzących w zakres prowadzonej działalności, wystarczającym jest realizowanie jakichkolwiek czynności, które były uprzednio wykonywane podczas świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę.
Podmiot zagraniczny
Kolejna ważna interpretacja odnosi się do tego, czy analizując przepisy prawa polskiego można brać pod uwagę pracodawców zagranicznych. Do omówienia tej sytuacji posłużę się interpretacją indywidualną z dnia 15.11.2013 r. WPI/200000/451/1532/2013.
W przedstawionym stanie faktycznym wnioskodawca wskazał, iż w okresie od 9 lipca 2012 r. do 31 czerwca 2013 r. mieszkał w Niemczech. W tym czasie przedsiębiorca zatrudniony był przez niemieckiego pracodawcę na umowę o pracę (Arbeitsvertrag). Podczas świadczenia pracy w Niemczech wnioskodawca nie był jednocześnie zatrudniony w żadnej Polskiej firmie.
Ponadto wnioskodawca wskazał, iż umowa z pracodawcą niemieckim została rozwiązana z końcem miesiąca czerwca 2013 r. W miesiącu lipcu 2013 r. przedsiębiorca wrócił do Polski. Z dniem 1 sierpnia 2013 r. założył w Polsce działalność gospodarczą. W ramach prowadzonej działalności wnioskodawca świadczy zdalnie na rzecz poprzedniego niemieckiego pracodawcy usługi IT. Czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności wnioskodawca wykonywał wcześniej w Niemczech w ramach umowy o pracę z podmiotem niemieckim. Jednocześnie przedsiębiorca poinformował, że opisana w niniejszym wniosku działalność gospodarcza jest jego pierwszą działalnością gospodarczą. Wnioskodawca oświadczył, że nie prowadzi i nigdy dotąd nie prowadził żadnej innej działalności gospodarczej.
ZUS wskazał, że przedsiębiorcy przysługuje prawo do opłacania preferencyjnych składek i podkreślił, że wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy zagranicznego pozwala przedsiębiorcy na deklarowanie do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, pod warunkiem że w całym okresie wykonywania tej pracy (w ramach stosunku pracy) nie było właściwe dla przedsiębiorcy ustawodawstwo polskie.
Propozycja
Bezsprzecznie można stwierdzić, że linia orzecznicza nie ugruntowała się jeszcze w temacie małego ZUS. Przypadków jest tak wiele, że ciężko obrać jeden kierunek. W razie watpliwości najlepiej wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji. Jeśli podatnik nie będzie miał czasu na złożenie wniosku, często stosuje się takie rozwiązanie, że zgłasza się go do ZUS z kodem 05 70 00, a następnie występuję się z wnioskiem. Oczywiście przedsiębiorcza musi mieć świadomość tego, że może otrzymać odpowiedź negatywną z ZUS i wówczas będzie musiał dopłacić składki. Możliwe jest także złożenie odwołania.
Podziel się nim ze znajomymi
