9 sytuacji, w których VAT-owiec nie musi doliczać VAT do faktury

Jednym z podstawowych zadań każdego VAT-owca jest doliczanie VAT-u do sprzedaży, który potem trzeba zbiorczo wpłacić do urzędu skarbowego – co miesiąc lub co kwartał. Ta zasada dotyczy często nie tylko potocznie rozumianej sprzedaży, ale także wielu innych transakcji, w których dochodzi do przekazania towaru lub pieniędzy, czy wykonania usługi. Warto jednak wiedzieć, że czasami VAT-owiec nie musi doliczać VAT-u, a tym samym nie odprowadza go do fiskusa. Oto 9 sytuacji, w których tak się dzieje.

1. Sprzedaż usług na rzecz firm spoza Polski

Osobom, które wykonują usługi na rzecz firm spoza Polski rejestracja VAT opłaca się szczególnie. Dzieje się tak dlatego, że faktura wystawiona dla zagranicznej firmy nie zawiera ani stawki, ani kwoty VAT. Zwyczajowo, w miejscu stawki wpisuje się oznaczenie „np”, które oznacza, że transakcja nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Taką sprzedaż wykazuje się na deklaracji VAT, ale podatku nie trzeba do niej doliczać.

Dużym plusem jest to, że sprzedaż ze „stawką np” pozwala rozliczać VAT od zakupów z nią związanych, mimo że nie wykazuje się VAT-u od sprzedaży.

Księgowi inFaktu Ocena Cena

Celina Rus

9.5 Znakomity

Cena od 200 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Jadwiga Troczyńska

9.8 Znakomity

Cena od 220 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Tomasz Rogowski

9.6 Znakomity

Cena od 245 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Zobacz wszystkich księgowych

2. Najem do celów mieszkaniowych

Przedsiębiorca, który dysponuje lokalem lub mieszkaniem (własnym lub wynajętym), może prowadzić najem (podnajem) w ramach firmy. W takim przypadku na fakturze za najem może nie doliczać VAT, o ile lokal ma służyć do celów mieszkaniowych. Wówczas trzeba jednak pamiętać, że zakupy związane z tym najmem (np. kupno mebli) nie pozwalają na odliczenie VAT.

3. Przekazanie majątku na cele prywatne i sprzedaż majątku używanego

Przedsiębiorca niekiedy dokonuje zakupów, które nie pozwalają na odliczenie VAT. Tak jest np. wtedy, gdy dowodem zakupu jest faktura marża. Analogiczna sytuacja zdarza się, gdy do firmy wprowadza się majątek prywatny, na który nie ma faktury, np. samochód – wtedy również VAT-u nie można odliczyć.

Według ogólnej zasady, jeżeli taki majątek jest sprzedawany, to VAT-u do takiej sprzedaży nie trzeba doliczać (stosuje się stawkę „zw”), o ile minęło co najmniej 6 miesięcy od wprowadzenia danej rzeczy do firmy. Podobnie, nie trzeba płacić VAT-u, gdy daną rzecz przekazuje się na cele prywatne (wtedy nie wystawia się ani faktury, ani faktury wewnętrznej).

4. Prezenty niskiej wartości i bez wartości użytkowej oraz niektóre darowizny

Wręczanie prezentów może wymagać doliczania VAT, ponieważ traktowane jest jak dostawa towarów. To, że odbiorca nie płaci nie ma znaczenia. Doliczania VAT-u można jednak uniknąć. Dzieje się tak wówczas, gdy wręczane prezenty, czy próbki towarów są niskiej wartości, a konkretnie:

• są jednorazowo warte maksymalnie 10 zł,
• są łącznie warte maksymalnie 100 zł w ciągu roku podatkowego (w przypadku prezentów wręczanych jednej osobie, o ile przedsiębiorca prowadzi ewidencję osób obdarowanych).

Oprócz tego, VAT-u nie trzeba doliczać do tych prezentów, które nie mają wartości użytkowej. Do tej kategorii zaliczają się np. katalogi reklamowe.

Ponadto, z VAT-u zwolnione są darowizny w postaci produktów spożywczych (z wyjątkiem alkoholu) przekazywane przez ich producentów i punkty handlowe organizacjom pożytku publicznego na cele charytatywne.

5. Otrzymane kary umowne lub odszkodowania

Przychody firmy mogą niekiedy pochodzić z kar umownych lub odszkodowań. Mogą one wynikać z niewykonania umowy przez kontrahenta lub wykonania jej w niewłaściwy sposób – czasami są wręcz nakładane przez sąd. Odszkodowania mogą też trafiać do firm w związku z ubezpieczeniem.

W takich przypadkach trzeba pamiętać, że uzyskana kwota kary lub odszkodowania to przychód (dokumentuje się go dowodem wewnętrznym). Natomiast nie trzeba do niego doliczać VAT-u (choć niekiedy jest to interpretowane inaczej).

6. Przychody związane z brakiem terminowej płatności

Zyski firmy mogą też powiększać opłaty za wezwanie do zapłacenia rachunku lub faktury, a także odsetki za nieterminowe płatności. Mogą one wynikać wprost z umowy pomiędzy dwiema firmami, np. o świadczenie usługi. Firma, która uzyskuje przychody związane z tego rodzaju karami nie wystawia na nie faktur i nie musi do nich doliczać VAT-u.

7. Sprzedaż mieszkania wrzuconego w koszty

Jak opisywaliśmy w tym artykule, włączenie mieszkania do majątku firmowego może znacznie zmniejszyć podatek dochodowy dzięki amortyzacji. Przedsiębiorca zarejestrowany jako VAT-owiec może jednak zastanawiać się, czy sprzedając taki lokal musi do ceny doliczyć VAT, co mogłoby zmniejszyć opłacalność przedsięwzięcia.

VAT do ceny sprzedaży mieszkania trzeba doliczyć, jeżeli od jego wprowadzenia do firmy nie minęły 2 lata. Jeżeli zaś mieszkanie jest w firmie ponad 2 lata, sprzedając je można zastosować zwolnienie z VAT. Tutaj warto pamiętać, że jeśli wprowadzając mieszkanie do firmy przedsiębiorca odliczył VAT, to sprzedając je (po co najmniej 2 latach) nadal stosuje zwolnienie, ale jednocześnie musi dokonać korekty VAT (co w praktyce sprowadza się do oddania państwu części odliczonego podatku).

8. Bony na towary lub usługi (karty prezentowe)

Niektóre firmy oferują swoim klientom zakupy w formie bonów, np. kart prezentowych. Taki bon daje możliwość zakupu np. określonych towarów lub usług, za które klient płaci niejako „z góry”. Warto pamiętać, że sprzedaż samej karty prezentowej nie jest opodatkowana VAT-em. Przy czym klient może wykorzystać wartość bonu do dokonania zakupów w cenach brutto (zawierających VAT).

Jeżeli natomiast klient z jakiegoś powodu nie zrealizuje bonu (np. zapomni), to taki przychód nadal nie podlega VAT.

9. Kaucja

Zdarza się, że przedsiębiorcy pobierają kaucję od swoich klientów. Dzieje się tak zwłaszcza, gdy chodzi o wynajem, np. biura, samochodu, sprzętu, itd. Taka kaucja podlegająca zwrotowi nie stanowi przychodu i nie trzeba jej opodatkować VAT-em – nie wystawia się na nią faktury.

Jeżeli jednak zgodnie z umową kaucja nie podlega zwrotowi (np. z uwagi na zniszczenie wynajmowanego samochodu, czy lokalu), to wówczas także nie trzeba jej opodatkować VAT-em (analogicznie, jak kar umownych opisanych w pkt. 6), ale wtedy stanowi przychód.